Bizi Facebook'da Paylaşın
ALFABETİK SÖZLÜK
TUFAN ATA TÜRKYILMAZ
ağızlık: İki çözgü grubu arasında kalan üçgen kesitli boşluk.
alpaka: Güney Amerika’da yaşan uzun tüylü, memeli bir hayvanın yünü veya yününden dokunan kumaş.
alt kumaş: İki veya üç katlı kumaşlarda en altta bulunan kumaş.
amalgam tahar: Atlamalı tahar.
Amerikan bezi: Kaba pamuk ipliği ile bezayağı örgüsünde dokunan, kasar uygulanmayan kumaş.
armür plânı: Bir örgünün dokunabilmesi için gerekli çerçeve hareket sırasını gösteren plân.
armür: Dokuma makinelerinde çerçeve hareketini sağlayan tertibat.
astar: bk. kuvvetlendirilmiş doku. atkı sıklığı: 1 cm’deki atkı ipliği sayısı.
atkı: Bir dokuma kumaşta enine yönde yer alan iplikler.
atlama sayısı: Atlama yapılan iplik sayısı.
atlama: Dokumada bir ipliğin kendisine dik olan birden fazla ipliğin altından veya üstünden geçerek bağlantı yapması.
atlas: bk. saten. ayak kaçığı: Ağızlık açıldığı hâlde atkı atılmaması sonucu oluşan dokuma hatası.
ayak: Mekikli tezgâhlarda çerçeve hareketini sağlayan pedal.
balıksırtı: Dimiden türetilen zikzak görünümlü örgü.
basma: Baskı desenli, bezayağı örgülü pamuklu kumaş.
battaniye: Yün ya da akrilik ipliklerle, bezayağı, dimi örgülerinde dokunan tek veya çift katlı, tüylü kumaş.
bezayağı: Raporunda iki çözgü ve iki atkı ipliği bulunan en basit dokuma örgüsü. birleştirilmiş
blue jean: Üçlü dimi örgüsünde dokunan, genellikle çözgüsü mavi, lacivert renklere boyanan, pantolonluk ya da eteklik pamuklu kumaş.
bobin: Masura üzerine sarılmış belirli uzunlukta iplik.
boncuk: bk. gücü gözü, nire.
branda: Bezayağı örgülü, sağlam ve ağır gramajlı, kalın pamuklu kumaş.
brokar: Atkı yönünde metal bantlarla beslenen kumaş.
büküm: İpliklerin birim uzunluğundaki sağ veya sol yönlü sarma sayısı.
bürümcük: Ham ipliklerle dokunan kumaş.
cağlık: Dokuma hazırlık ve dokuma işlemlerinde bobinlerin dizildiği tertibat.
cenova kadifesi: Zemin örgüsü saten olan, çok renkli döşemelik kadife kumaş.
chine: Çözgü ipliklerinin dokumadan önce baskı yoluyla desenlendirildiği kumaş.
cımbar: Tezgâhta, dokunan kumaşın enden çekmesini en aza indirmek için kullanılan, kumaşı iki kenarından gergin vaziyette tutmaya yarayan aparat.
çadır bezi: bk. branda. çapraz dimi: Dimi örgü raporundaki çözgü sıralamasının değişmesiyle elde edilen türemiş örgü.
çerçeve: Dokuma makinelerinde gücü tellerinin bağlı olduğu ağızlık açmaya yarayan tertibat.
çift ağızlık: Çift katlı kadife ve halı dokuma makinelerinde aynı anda açılan iki ağızlık.
çift atkı: Dokuma sırasında ağızlığa bir yerine iki atkı atılmasıyla oluşan dokuma hatası.
çift atlamalı saten: İki atlama sayısı kullanılarak elde edilen satenden türemiş örgü.
çift katlı kumaş: İki çözgü ve iki atkı sistemiyle dokunan, çeşitli metotlarla birbirine bağlanan kumaş.
çözgü sıklığı: 1 cm’deki çözgü ipliği sayısı.
çözgü: Bir dokuma kumaşta boyuna yöndeki iplikler.
çuha: Tüysüz, ince, sık dokunmuş yün kumaş.
dalgalı dimi: Kıvrımlı iniş ve çıkışları olan, dimiden türetilen örgü.
damast: 5’li veya 8’li saten örgüsünde dokunan, geniş desenli kumaş.
denim: bk. blue jean. denye: 9000 metre uzunluğundaki ipliğin gram cinsinden ağırlığını gösteren numaralandırma sistemi.
desen kâğıdı: Dokumacılıkta kullanılan farklı ölçülerde hazırlanmış kareli kağıt.
dimi diyagonali: Dimi örgüsünden meydana gelen eğimli yollar.
dimi: Kumaş yüzeyinde diyagonal yollar oluşturan temel dokuma örgüsü.
diyagonal dimi: İki atlama sayısına göre düzenlenen, dimiden türetilen örgü.
dizayn: Tasarım.
dokuma örgüsü: Çözgü ve atkı ipliklerinin farklı bağlantı şekilleri.
dokuma: Birbirine dik iki iplik sisteminin bağlantısını sağlayan kumaş oluşturma tekniği.
dokusuz yüzey: Dokuma ve örme tekniği kullanılmadan liflerin birbiri içine geçmesi ile meydana gelen kumaş oluşturma tekniği.
dolgu ipliği: Kumaşa ağırlık ve dayanıklılık kazandırmak amacıyla, örgüyü oluşturan temel ipliklerin arasında belirli oranda kullanılan, yüzeyde görünmeyen iplik.
elektronik jakar: Elektronik kartlar ve elektromıknatıslar yardımıyla malyonlara hareket veren jakarlı ağızlık açma tertibatı.
elyaf: İplik oluşumuna elverişli incelik, uzunluk ve belirli bir mukavemete sahip tekstil ham maddesi.
empirme: Baskı desenli, polyester viskon karışımlı elbiselik kumaş.
epengle: Bir çeşit şişli çözgü kadifesi.
esneklik: Gerilim altında tutulan bir materyalin, üzerine uygulanan kuvvet kalktığında eski hâline dönebilme yeteneği.
etamin: İnce ve seyrek dokulu pamuklu kumaş.
fitilli kadife: Kumaş yüzeyinde boyuna yönde havlı yollar bulunan kadife.
flaman: Flament ipliklerin kesitindeki tel sayısı.
flament: Kimyasal, kesiksiz elyaf. fulâr: D2/2 örgüde dokunan baskı yoluyla desenlendirilen ince ipekli kumaş.
gabardin: Çözgü yüzlü dimi örgüsüyle dokunan pantolonluk kumaş.
goblen: Jakarlı döşemelik kumaş.
gölgeli örgü: Çözgü ve atkı yüzlü örgüler arasında kademeli geçişlerle elde edilen, gölgeli görünüm veren örgü.
gramaj: Eni ve boyu 1 metre olan kumaşın gram cinsinden ağırlığı.
gücü gözü: Gücü telinin ortasında bulunan, çözgü ipliklerinin geçtiği boşluk.
gücü teli: Dokuma makinelerinde çözgü ipliklerini taşıyan çerçevelere bağlı teller.
harniş kaytanı: bk. malyon ipliği.
haşıllama: Dokuma sırasında mukavemetini artırmak amacıyla çözgü ipliklerinin yüzeyinin yardımcı bir maddeyle kaplanması.
hav ipliği: Havlu, kadife ve halı gibi havlı kumaşlarda zemin çözgü ve atkı dışında kalan, yüzeydeki tüylü, ilmekli yapıyı oluşturan iplikler.
havlı örgü: Havlu, kadife ve halı gibi yüzeyi tüylü ve ilmekli yapıları oluşturan örgü.
havlu: Bir veya iki yüzü ilmekli, nem alma yeteneği yüksek kumaş.
hortum doku: Çift kenar bağlantılı çift katlı kumaş.
iğne: (Jakar) Jakar mekanizmasında desen kartonundaki dolu ve boş noktalara göre plâtinlere hareket veren parçalar.
ilmek: İpliğin fiyonk şeklinde katlanmış hâli.
jakar: Çözgü ipliklerine ayrı ayrı hareket verebilen ağızlık açma tertibatı.
jakarlı kumaş: Jakarlı tezgâhlarda dokunan geniş desenli kumaş.
jarse: Örme tekniğiyle oluşturulan kumaş.
jorjet: Atkı ve çözgüde sağ ve sol bükümlü iplikler kullanılarak bezayağı örgüde dokunan ipekli kumaş.
kadife: Yüzeyi tüylü, tek veya çift katlı kumaş.
kafes: Çözgü ve atkı ipliklerinin yanlış bağlantısı ile ortaya çıkan dokuma hatası.
kammgarn: Uzun liflerden elde edilen kaliteli yün ipliği.
karde: Düşük kaliteli pamuk ipliği.
kaşe: D2/2 örgüde dokunan, keçeleştirilmiş, yünlü elbiselik kumaş.
kaşmir: D 2/1 örgüsüyle dokunan yünlü elbiselik kumaş.
kazayağı: Bezayağı veya dimi örgüde çözgü ve atkıda iki zıt renkle dokunarak oluşturulan desen.
keçe: Deri ürünü hayvansal liflerin birbirinin içine geçmesi ile elde edilen kumaş.
kırık dimi: Dimi diyagonalinin yön değiştirdiği dimiden türetilen örgüler.
kırık tahar: Balıksırtı örgülerin dokunmasında kullanılan bir tahar çeşidi.
kord: Yüzeyinde enine veya boyuna yönde kabarık yollar bulunan kumaş.
krep: Yüksek bükümlü ipliklerle ya da karışık, düzensiz örgülerle dokunan kumaş.
lamel tertibatı: Dokuma makinelerinde, çözgü kopuşlarında makineyi durduran kontrol mekanizması.
lanse: İlâve atkı ipliği grubu ile bezayağı örgüsünde dokunan motifli kumaş.
levent: Çözgü ipliklerinin ya da dokunan kumaşın sarıldığı silindir.
lif: bk. elyaf.
likra: Mayo, streç giysiler gibi esnek kumaşların üretiminde kullanılan elâstik iplik.
lup: Kumaş analizinde iplik sıklıklarının, örgü ve renk raporlarının belirlenmesinde yardımcı olan büyüteç.
malyon ipliği: Jakar tertibatında plâtinlere bağlı olarak gücü tellerine hareket veren iplikler.
mayon tahtası: Jakar tertibatında malyon ipliklerinin tahar plânına uygun olarak dizildiği delikli tabla.
mekik: Mekikli tezgâhlarda ve el dokuma tezgahlarında ağızlık içinde atkıyı taşımaya yarayan aparat.
melanj: Değişik renklerdeki elyafın karıştırılması.
merserizasyon: Pamuk ipliğine veya pamuklu kumaşa, sodyum hidroksit çözeltisi ile gerilim altında, parlaklık ve mukavemet kazandırma işlemi.
mukavemet: Tekstil materyalinin dışardan uygulanan kuvvetlere karşı gösterdiği dayanım.
muline: İki ayrı renkte ipliğin beraber bükülmesiyle oluşan katlı iplik.
muslin: Bezayağı örgülü, yumuşak ve seyrek dokunmuş pamuklu kumaş.
nire: bk. gücü gözü. nope: Yünlü iplik üzerindeki normalden kalın bölgeler, kalıntılar ve düğümler.
numara: Birim uzunluğa düşen ağırlık veya birim ağırlığa düşen uzunluk olarak ifade edilen, iplik inceliğini gösteren sayı.
numaraingiliz: (NeB) Bir libre (453,6 g.) ağırlığındaki iplikten elde edilebilecek, 840 yarda (768 m.) uzunluğundaki çile sayısı ile ifade edilen numaralandırma sistemi.
numarametrik: (Nm) Metre cinsinden uzunluğun, gram cinsinden ağırlığa bölünmesiyle ifade edilen numaralandırma sistemi.
opal: Bezayağı örgülü, özel apre işlemleri uygulanarak elde edilen pamuklu kumaş.
organze: Bezayağı örgülü, seyrek dokulu, sert tutumlu ipekli kumaş.
örgü raporu: Dokuma örgüsünde enine ve boyuna yönde tekrar eden en küçük birim.
örgü: bk. dokuma örgüsü.
örme: İğne, tığ, şiş yardımıyla genellikle tek iplik sistemiyle birbiriyle bağlantılı ilmekler meydana getiren kumaş oluşturma tekniği.
panama: Bezayağından türeyen, düzenli veya düzensiz dörtgen görünümü veren örgü.
patiska: Bezayağı örgülü, ağartılmış, iç giyimde kullanılan pamuklu kumaş.
pazen: D 2/2 veya bezayağı örgülü yüzeyi tüylendirilmiş pamuklu kumaş.
peluş: Uzun tüylü, kadife yüzeyli kumaş. penye: Uzun liflerden elde edilen kaliteli pamuk ipliği.
pike: Pamuk ipliği ile dokunan yüzeyinde kabarık yollar ya da desenler bulunan kumaş.
plâtin: Jakar tertibatında malyon ipliklerine hareket veren kancalar.
poplin: İnce çözgü ve kalın atkı ipliği ile bezayağı örgüde dokunan pamuklu kumaş.
rayon: Selüloz esaslı sun’î lif.
reform örgü: İlâve çözgü ipliğinin kumaşın hem üstünde hem altında göründüğü, zemin örgüsü olarak genellikle bezayağı kullanılan dokuma örgüsü.
renk raporu: Renkli ipliklerin dizilişinde tekrar eden en küçük birim.
rips: Kumaşta enine ya da boyuna yönde yollar oluşturan, bezayağından türetilmiş örgü.
saten: Parlak, düzgün yüzeyli kumaşların dokunmasında kullanılan, seyrek bağlantılı temel dokuma örgüsü.
serj: Dimi örgülü kumaş.
sıra tahar: Çözgü ipliklerinin ilk çerçeveden son çerçeveye kadar sırayla geçirildiği tahar çeşidi.
sivri uçlu tahar: bk. zikzak tahar.
streichgarn: Düşük kaliteli yün ipliği. şantuk: Nopeli iplikle bezayağı örgüde dokunan ipekli kumaş.
şayak: Dimi örgülü keçeleştirilmiş, yüzeyi tüylü, ağır yünlü kumaş.
şifon: Bezayağı örgülü, ince, seyrek, ipekli kumaş.
şiş: (Kadife) Çözgü kadifeciliğinde ağızlığa yerleştirilerek hav çözgülerinin kesilmesini sağlayıp, kadife yüzeyi oluşturan aparat.
tafta: Sık dokulu, bezayağı örgülü ipekli kumaş.
tafting: İğneleme yöntemiyle dokusuz yüzey oluşturma yöntemi.
tahar plânı: Bir örgünün en az kaç çerçeve ile dokunabileceğini ve hangi çözgünün hangi çerçevede yer alması gerektiğini gösteren plân.
tahar: Çözgü ipliklerinin gücü gözü ve tarak dişleri arasından geçirilmesi işlemi.
tarak dişi: Çözgü ipliklerinin arasından geçtiği tarağı oluşturan metal çubuklar.
tarak izi: Tarak dişlerindeki bozulmalar nedeniyle kumaşta boyuna yönde meydana gelen iz.
tarak: Dokuma tezgâhlarında atılan atkı ipliğini kumaş kenarına kaydeden, birbirine paralel, farklı sıklıkta dişlerden oluşan aparat.
tartan: Örgüde dokunan, parlak renkli yünlü kumaş.
tefe: Atılan atkı ipliğini, kumaş kenarına kaydetmesi (sıkıştırması) için tarağa ileri geri hareket veren mekanizma. teks: 1000 metre ipliğin gram cinsinden ağırlığını gösteren numaralandırma sistemi.
tomruk: Jakar mekanizmasında, desen kartonunu taşıyan aparat. trikotaj: bk. örme.
tülbent: Bezayağı örgüsüyle dokunan, seyrek pamuklu kumaş.
urgan: Çok katlı, (kalın), keten veya jüt ipliği.
üst kumaş: İki veya üç katlı kumaşlarda en üstte bulunan kumaş.
velur: Bir çeşit atkı kadifesi. velvet: Pamuklu kadife kumaş.
vual: İnce penye iplikten seyrek olarak dokunmuş pamuklu kumaş.
yılan dimi: bk. dalgalı dimi.
yollu örgü: İki veya daha fazla sayıda örgü kullanılarak enine veya boyuna yönde şeritler oluşturan birleştirilmiş örgü.
zefir: İnce iplikle, bezayağı örgüde, sık dokunmuş, desenli, pamuklu veya yünlü kumaş.
zemin örgü: Havlu, halı, kadife kumaşlarda havları tutmaya yarayan taban örgüsü.
zikzak tahar: Çözgü ipliklerinin çerçevelerden geçiş yönünün belirli noktalarda değiştiği tahar çeşidi.
Not: Sözlük Örgü Bilgisi Temel Ders kitabından alınmıştır.
|